İnsomnia Kalıcı mı? Bir Siyasal Perspektiften
Sonsuz bir uykusuzluk hali, insanın biyolojik yapısına karşı bir isyan gibidir. Zihnin ve bedenin dinlenme ihtiyaçlarına karşı bir direnç, fakat bu direnç yalnızca bireysel bir sorun değil, toplumsal ve siyasal bir sorundur da. İnsomnia, yani uykusuzluk, genellikle bireysel bir sağlık sorunu olarak görülse de, toplumsal yapılar, güç ilişkileri ve kurumsal baskılar tarafından şekillendirilen bir deneyimdir. Bu yazıda, uykusuzluğu sadece tıbbi bir sorun olarak değil, aynı zamanda iktidar, meşruiyet, katılım ve yurttaşlık gibi kavramlar çerçevesinde ele alarak anlamaya çalışacağız.
Uykusuzluk ve Toplumsal Düzen: Bir İktidar Sorunu
İnsomnia’nın kalıcı olup olmadığı sorusuna geçmeden önce, uykusuzluk deneyimini bir toplumsal bağlamda ele almak gerekiyor. İnsanlar, uyku ve dinlenme ihtiyaçlarıyla toplumlar içinde nasıl yer alacaklarını öğrenirken, aynı zamanda toplumların kurumsal yapıları, normları ve ideolojileri de bu ihtiyaçları şekillendirir. Özellikle modern toplumlarda, bireylerin uykusuzluk gibi sağlık sorunları karşısında, iktidar ilişkilerinin ve toplumsal düzeydeki eşitsizliklerin etkisi büyüktür.
Meşruiyet ve katılım gibi temel kavramlar üzerinden, toplumsal düzenin bireyler üzerindeki etkilerini tartışmak faydalıdır. Bugün, birçok insan gece yarısı sosyal medya, iş e-postaları veya toplumsal baskılar nedeniyle uykusuz kalıyor. Toplumun sürekli “katılım” beklediği bir dönemde, bireylerin uykusuzluk gibi temel insan ihtiyaçlarını karşılayamamaları, aslında daha geniş bir güç ilişkilerinin göstergesi olabilir. Burada, iktidarın bireylerin yaşam tarzlarına nasıl nüfuz ettiğine dair derin bir soru var: Toplumun sürekli uyanık olma, bilgiye erişme ve etkinlik gösterme dayatması, bireylerin sağlığını ne ölçüde riske atıyor?
İnsomnia ve İdeolojiler: Modern Zihnin Yalnızlaşması
Tarihsel olarak, uyku, insanın doğayla olan en temel ilişkilerinden birini yansıtır. Ancak modern toplumda, uyku, birçok kez verimsizlikle ilişkilendirilir. Üretkenliğin ve verimliliğin kutsandığı neoliberal düzen, uyku gibi “boş” zamanları zaman zaman “günah” olarak etiketler. Bu durum, bireyleri hem fiziksel hem de zihinsel anlamda tükenmeye götürür. Uykusuzluk, sadece biyolojik bir rahatsızlık değil, aynı zamanda toplumsal ve ekonomik bir tehdit haline gelir.
Neoliberal ideoloji, insanları sürekli çalışmaya ve “katılımcı” olmaya teşvik ederken, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmenin önündeki engelleri görmezden gelir. Çalışanların saatlerce uyanık kalması, verimlilik ve başarı adına adeta meşrulaştırılmıştır. Bu, aynı zamanda bir tür yurttaşlık sorunu halini alır. Çünkü bir birey, sosyal sözleşme çerçevesinde devletin ve kurumların sağladığı haklar ve hizmetlerle dinlenme hakkını talep edebilmelidir. Ancak bireyler bu hakları taleple değil, dışsal baskılarla ya da ekonomik zorunluluklarla edinir.
İnsomnia’nın kalıcı olup olmadığı, bu tür ideolojik yapıların ne kadar derinlere işlemiş olduğuna da bağlıdır. Eğer toplumun değerleri ve normları, bireylerin uykusuzluğu bir başarı göstergesi olarak kabul etmesine yol açıyorsa, o zaman uykusuzluk kalıcı bir hale gelebilir. Bu durumu, özellikle ekonomik krizler ve iş güvencesizliği gibi olgularla birleştirirsek, uykusuzluğun ne kadar sistematik bir hal alabileceğini daha iyi anlayabiliriz.
Demokrasi ve Uykusuzluk: İktidarın Uyandırma Politikaları
Demokrasi, katılımın ve eşitliğin temel olduğu bir yönetim biçimi olarak tanımlanır. Ancak katılım kavramı, bazen devletin ve kurumların gözünde “katılım zorunluluğu”na dönüşebilir. Demokratik süreçlerde, her vatandaşın görüş bildirme hakkı vardır; ancak modern demokrasilerde bu katılım, genellikle uykusuz bir şekilde gerçekleşir. İnsanlar, gece yarısı son dakika gelişmelerine ayak uydurmak ve toplumsal olaylara tepki vermek zorunda bırakılabilirler. Bu, bir tür zorunlu “katılım” biçimi olarak karşımıza çıkar.
Bir örnek olarak, son yıllarda dünya çapında yapılan siyasi seçimlere bakabiliriz. Seçim süreçlerinin hızla dijitalleşmesi ve medya üzerindeki yoğun bilgi bombardımanı, insanların sadece birer izleyici değil, aynı zamanda sürekli bir “katılımcı” olmalarını bekler. Bu katılım, genellikle uyku süresi kısıtlanarak yapılır. Bu, sadece bireylerin uykusuzluğuna yol açmaz, aynı zamanda toplumsal sağlığı da tehlikeye atar.
Demokratik devletlerin, katılım hakkını ve özgürlüğünü sunduklarını iddia etmelerine rağmen, bu süreçlerin bireyleri zorunlu bir katılıma zorlaması, meşruiyet sorununu gündeme getirir. Eğer devlet, halkını uyandıran bir sistemin parçası haline gelirse, bu durum devletin meşruiyetini sorgulatabilir. Gerçekten de, toplumsal sağlığın önünde durması gereken ideolojik yapılar ve baskılar, demokratik bir toplumda kabul edilebilir mi?
İnsomnia’nın Kalıcılığı: Gelecekte Ne Olacak?
Peki, insomnia kalıcı mı? Cevap, yalnızca bireysel sağlık sorunlarından değil, toplumsal ve siyasal yapılarımızdan da kaynaklanmaktadır. Eğer güç ilişkileri, devletin ve kurumların dayattığı ideolojiler, yurttaşların uykusuz kalmasına neden oluyorsa, bu sorun sadece kişisel bir durumdan çıkıp toplumsal bir boyut kazanır. Bu durumda, insomnia bir hastalık olmaktan çıkar ve bir toplumsal sorun haline gelir. O zaman gerçekten de kalıcı olabilir.
Sonuçta, insomnia’nın kalıcılığını belirleyecek olan yalnızca bireylerin biyolojik yapıları değil, aynı zamanda siyasal iktidarın ve toplumsal düzenin bireyler üzerindeki baskılarıdır. Bugün, sürekli uyanık olmak zorunda bırakılan bir toplumda yaşıyoruz. Yine de bu durumu değiştirebilir miyiz? Yoksa uyku, sadece bireysel bir hak olmaktan çıkıp, toplumsal bir mecburiyet haline mi gelir? Bu sorular, yalnızca uyku sorununu değil, demokrasi ve katılım anlayışını da yeniden sorgulamamıza yol açıyor.